Natasja Bruens
Adviseur Schoon
Als Natasja Bruens in januari 2020 begint als adviseur Schoon, scoort de gemeente Tilburg maar matig op het thema. De gemeente besluit dat het anders moet. Drie jaar later geldt Tilburg als lichtend voorbeeld voor een succesvolle schoonaanpak. Het geheim? ‘Faciliteren, communiceren en participeren.’
‘Toen ik hier drie jaar geleden aan de slag ging, lag er geen kant-en-klaar werkproces Schoon klaar. Er was ook geen visie op het thema. De adviseurs Groen en Spelen deden Schoon erbij. Inmiddels is deze taak bij meerdere personen belegd. We zijn met zijn drieën: een beheerder Schoon, een adviseur Schoon en een coördinator Samenwerking schone stad’, begint Bruens. Samen vormen zij het team Tilburg Schoon.
Elk teamlid heeft zijn eigen focus: strategie, tactiek of uitvoering
De teamleden hebben alle drie hun eigen expertise. ‘Mijn collega Josine van Loon is beheerder Schoon. Zij beheert het budget en denkt na over de strategie: wat doen we wanneer? Ik adviseer op tactisch niveau: hoe vullen we die plannen in? Collega Dick Tammer coördineert en ondersteunt in de uitvoering. Hij zorgt bijvoorbeeld dat afvalgrijpers en afvalzakken terechtkomen bij de inwoners die ze aanvragen. Samen zijn we de denktank voor nieuwe initiatieven. Die verdeling werkt goed.’
Van communicatie naar beleid
Als adviseur Schoon is Bruens overigens geen nieuw gezicht bij de gemeente Tilburg. Eerder werkte ze er zestien jaar als communicatieadviseur, met onder meer de onderwerpen afvalscheiding en zwerfafval in haar portefeuille. ‘In die functie miste ik op den duur de verdieping. Ik wilde niet alleen over deze onderwerpen communiceren, maar er echt in duiken en het verschil kunnen maken.’
Samen
De jaarplanning is een belangrijk startpunt van Bruens’ werk. ‘Daarin bepalen we aan het begin van het jaar aan welke knoppen we draaien. We hebben er drie. De eerste is “Samen” en gaat over participatie. We willen zoveel mogelijk inwoners en bedrijven aan ons binden in de strijd tegen zwerfafval. Daarom stellen we als gemeente gratis afvalgrijpers en afvalzakken beschikbaar. En we gebruiken de Fixi-app, waarin vrijwilligers volle zakken met zwerfafval kunnen melden. Die haalt de gemeente dan binnen één dag op.’
In een wijkanalyse komen meldingen, meningen en metingen samen
De resultaten mogen er zijn: in 2022 zijn zo’n 1.200 afvalgrijpers aangevraagd en bezorgd. In totaal zijn er al 3.500 vrijwilligers actief. En maar liefst 2.700 mensen ontvangen de Tilburg Schoon-nieuwsbrief.
Zichtbaar
De tweede knop waar Bruens aan draait is “Zichtbaarheid”. ‘We willen zichtbaar zijn voor collega’s, partners en vrijwilligers. Dan is het belangrijk om te weten wat er speelt, waar en bij wie. Naast positieve communicatie over onze projecten vormen onze wijkanalyses daarvoor een mooie basis. In zo’n analyse komen meldingen, meningen en metingen samen. Best theoretische data; daarom bespreek ik de analyse ook altijd met de wijkregisseur. Herkent hij of zij de cijfers? Sluiten ze aan bij zijn of haar beleving? De regisseur denkt vervolgens ook mee over passende interventies. Betrekken we partners uit de wijk? En wie dan?’
Bruens deelt de cijfers intern én extern. ‘Op een toegankelijke manier, zodat iedereen ze begrijpt. Zo’n presentatie of infographic helpt om draagvlak te creëren en vormt vaak de basis voor een goed gesprek.’
Schoon
“Schoon” is de derde pijler van het schoonbeleid in Tilburg. Ook hier spelen de wijkanalyses een rol. ‘We meten onder meer of de basis op orde is. Uit een van de analyses bleek dat er in een bepaalde wijk veel fijn zwerfafval op straat ligt. Een peukenactie om gedragsverandering te bereiken is dan een mogelijke interventie. In dit geval hebben antirookcoaches zakasbakjes uitgedeeld en is er gecommuniceerd over de afbraaktijd van een peuk.’
Inwoners en bedrijven waarderen het dat we zoveel aandacht aan hun wijk besteden
Bruens en haar team laten ook regelmatig zwerfafvalanalyses uitvoeren door een onderzoeksbureau. ‘Inwoners en bedrijven waarderen het dat we zoveel aandacht aan hun wijk besteden op dit vlak. En dat zorgt er weer voor dat meer mensen meedoen: inwoners melden zich aan als vrijwilliger en ondernemers komen in actie – bijvoorbeeld door een afvalbak te adopteren.’
Trots
Waarop is Bruens het meest trots? ‘We bieden maatwerk. Dat kost tijd, maar we hebben de afgelopen jaren écht iets opgebouwd. We analyseren data, gaan met vrijwilligers om de tafel, nemen vragen serieus en vieren successen. Ik durf wel te beweren dat dit dé manier is om het te doen’, besluit Bruens.
5 tips voor een succesvolle gemeentelijke zwerfafvalaanpak
- Zorg voor een stevige basis: bouw aan een goed team.
- Zorg voor structuur. Bepaal de pijlers van je beleid.
- Data, data, data: gebruik cijfers en analyses voor effectieve interventies.
- Denk na over de juiste presentatie. Ga niet met een Excel-sheet de boer op, maar zorg voor een aantrekkelijke PowerPoint-presentatie of een duidelijke infographic.
- Evalueer regelmatig om je beleid en acties aan te scherpen.
Benieuwd naar campagnevoorbeelden van de gemeente Tilburg? Bekijk drie inspirerende voorbeelden.