Succesvol samenwerken met vrijwilligers: zó doe je dat!

Tijdens de impactsessie vertelden diverse vakgenoten over hun ervaringen. Onder hen waren Laura Graus, adviseur Duurzaamheid bij gemeente De Bilt, en Anke Hazeleger, oprichter raapgroep Plog it Up De Bilt. Ook Anna Ručeková, stedelijk regisseur Adoptie ondergrondse containers bij de gemeente Amsterdam, deelde haar verhaal. We zetten de 5 belangrijkste thema’s van de middag op een rij.

1. Werven

Anna Ručeková: ‘In Amsterdam werken we met bijna 2.900 adoptanten van ondergrondse containers. Zij verhelpen verstoppingen, melden misstanden en houden de omgeving rond de container netjes en schoon. We zijn altijd op zoek naar nieuwe adoptanten; het liefst natuurlijk intrinsiek gemotiveerde inwoners. We gaan bijvoorbeeld in gesprek met veelmelders. Wat vinden zij ervan om als adoptant het heft in eigen hand te nemen? Ook publiceren we advertenties in wijkkranten en netwerken we met sleutelfiguren in de wijk.’

Anke Hazeleger: ‘In 2020 ben ik een raapgroep gestart in De Bilt. Ruim 3 jaar later is mijn idee uitgegroeid tot een community van 180 mensen, ondersteund door de gemeente. Doordat we regelmatig wandelend of joggend op pad zijn – mét afvalgrijpers of handschoenen – trekken we vaak de aandacht. Mensen die meer willen weten geven we een kaartje mee, met een QR-code naar onze website. Daar kunnen ze meteen een plogpakket aanvragen.’

2.     Binden

Anna: ‘We voeren een welkomstgesprek met al onze vrijwilligers. Daar ontvangen zij ook de materialen, zoals een bezem en een sleutel van het zijluik van de container. Daarmee kunnen zij te grote afvalstukken alsnog in de bak deponeren. Ook geven we een uitgebreide veiligheidsinstructie en we verzekeren onze vrijwilligers. Bovendien behandelen we meldingen van adoptanten met voorrang.’

Anke: ‘Door onze afvalgrijpers in bruikleen uit te geven, worden vrijwilligers gelijk onderdeel van de community. Bovendien zijn mensen vaak zuiniger op geleende spullen. En we hebben na een jaar een goede reden om contact te zoeken: hoe gaat het rapen, gebruik je de grijper?’

3. Houden

Anna: ‘We organiseren allerlei activiteiten voor onze adoptanten. Denk aan excursies, borrels en trainingen. We hebben met de groep een training gevolgd over omgaan met emotioneel en agressief gedrag, maar ook samen smartlappen gezongen.’

Anke: ‘Plog it Up is een project met een positieve insteek. Ik vind het daarom heel belangrijk om de vrijwilligers te bedanken. Tijdens een speciale avond hebben we hen in het zonnetje gezet en informatie gedeeld over de resultaten van de opruimacties. We kiezen er expliciet voor om vrijwilligers niet financieel te belonen. Dat is ook niet nodig: veel mensen vinden rapen ook leuk zonder vergoeding.’

4. Communicatie

Anna: ‘We hebben folders ontwikkeld die per wijk worden gepersonaliseerd. We gebruiken herkenbare, lokale foto’s – bijvoorbeeld van de adoptant voor de container. Daarnaast werken we veel met grondcommunicatie. Welk middel we kiezen wordt mede bepaald door de adoptant: die weet het best welk type communicatie in zijn buurt werkt.’

Anke: ‘Ik plaats regelmatig berichten op social media. De gemeente deelt die op haar eigen kanalen. Ook verstuur ik een nieuwsbrief aan vrijwilligers. Tijdens het rapen maken we gebruik van de Litterati-app. De gemeente werkt daarnaast met het Zwerfafvalkompas. Die combinatie levert veel kennis op over zwerfafval: waar vinden we veel afval, en wat ligt daar precies? Zo voorzien we als vrijwilligers de gemeente van data over zwerfafval.’

5. Samenwerken

Anna: ‘We werken veel samen met het Team Aanpak Bijplaatsingen én met gedragswetenschappers. We delen informatie en ontwikkelen samen een zo effectief mogelijke aanpak van zwerfafval.’

Anke: ‘Gemeente De Bilt huurt mij in als coördinator van zwerfafvalacties en gebruikt daarvoor het zwerfafvalbudget. In de toekomst kunnen daarvoor misschien de SUP-gelden worden ingezet. We weten elkaar goed te vinden. Samen met Laura Graus, adviseur duurzaamheid bij gemeente De Bilt, maak ik jaarlijks een plan voor de aanpak van zwerfafval. Ik deel ook de ideeën die vrijwilligers aandragen met haar. Waar mogelijk gaat de gemeente daarmee de slag.’

Lees verder!

Bekijk de presentatie van de gemeente Amsterdam. (pdf, 1.5 MB)

Bekijk de presentatie van de gemeente De Bilt. (pptx, 16 MB)