Sven Borghart en Wijnand Kooring
Rijkswaterstaat
Sven groeide op in Zeeland en werkt sinds 2023 als adviseur Noordzee bij Rijkswaterstaat. Hier komen zijn passie voor de zee én voor een gezonder milieu samen. Zijn collega Wijnand, programmaleider van Schone Stranden en Stroomgebieden Rivieren, deelt die passie. ‘Ik houd van mensen, techniek, innovatie en een schoon milieu. In deze functie werk ik aan alle 4.’
Tussen beleid en uitvoering
Hoe ziet hun aanpak voor schone stranden, zeeën en rivieren er eigenlijk uit? Wijnand steekt van wal: ‘Ik werk samen met overheden, vrijwilligersorganisaties, ondernemers en kennisinstellingen om zwerfafval in rivieren en langs de Noordzeekust te verminderen. Dat doe ik in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Onze maatregelen vallen onder de Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM). Dat is weer een vertaling van een Europese richtlijn. Europa werkt aan bescherming en herstel van de Europese zeeën en oceanen én bevordering van duurzaam gebruik ervan.’
Sven: ‘Onze rol zit tussen beleid en uitvoering in. Enerzijds spelen we in op ontwikkelingen en vertalen we die naar beleid. Ik werk bijvoorbeeld aan het tegengaan van olieverontreiniging, via internationale afspraken zoals het Akkoord van Bonn. Daarnaast draag ik bij aan het project Fishing for litter en het Programma Visserij voor een schone zee. Daarmee werken we heel concreet aan minder visserijgerelateerd afval.’
Geen zooi in je visnet
Met succes, want via Fishing for Litter is sinds 2001 al bijna 9,6 miljoen kg afval opgehaald. Sven legt uit hoe het werkt: ‘Vissers nemen afval mee aan wal dat tijdens het vissen in hun netten terechtkomt. Ze kunnen dat gratis afgeven, vervolgens wordt het verwerkt en gerecycled.’ De visserij heeft hier zelf ook baat bij, weet hij. ‘Je wilt geen zooi in je netten hebben. Hoe meer afval de vissers uit zee halen, hoe minder ze het in hun netten terugvinden.’
‘We analyseren het afval dat door Fishing for Litter is opgevist. Zo krijgen we een beter beeld wat er op de zeebodem ligt. Die informatie gebruiken we, samen met resultaten uit andere onderzoeken, voor een efficiënte aanpak bij de bron. Hier heeft Zeebenen de Podcast een interessante aflevering over gemaakt: De Financiële Noordzee. Daarin wordt verteld wat voor afval je allemaal tegenkomt op zee. En wie er een rol spelen bij het schoonhouden van de Noordzee.’
Luister Zeebenen de Podcast over afval op zee en het opruimen ervan
Dan haalt Sven een zakje tevoorschijn met blauwe en oranje draden. ‘Vispluis’, licht hij toe. ‘Het zijn plastic draadjes die in trossen onder visnetten van de bodemvisserij hangen, om het net te beschermen. Ze slijten tijdens het vissen, breken uiteindelijk af en komen in zee terecht.’ Dat zorgt niet alleen voor microplastics in zee, het heeft ook andere gevolgen: ‘Vissen en andere dieren kunnen er verstrikt in raken. Daarom is het hoog tijd dat er alternatieven komen. Daar zijn we hard naar op zoek, samen met de sector zelf.’
Lees ook het Pak je rol-interview met Marijke Boonstra van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waarin ze meer vertelt over de uitfasering van vispluis.
‘We trekken alles uit de kast’
Wijnand benadrukt dat een schone kust niet alleen een ecologische, maar ook een economische waarde heeft. ‘Natuur is een van de 4 economische productiefactoren. Toerisme in Nederland was in 2023 goed voor 105 miljard euro aan bestedingen. Een schoon strand is dus ook een verdienmodel.’
Hoe dat precies werkt, is dit najaar te zien in Noordwijk. Tijdens de Nederlandse Kustdagen, op 1 en 2 oktober 2025, wordt de badplaats omgetoverd tot een voorbeeldstad. ‘We trekken alles uit de kast’, vertelt Wijnand. ‘Denk aan strandafvalzakjes, speciale afvalbakken, strandopruimacties, plasticvrije terrassen, raamstickers en informatieborden. Daarnaast gaan we aan de slag met de campagne Maak ‘m uit, gooi ‘m in: een campagne die rokers stimuleert sigarettenfilters in de afvalbak te gooien.’
Op mooie zomerdagen ontvangen we 500.000 kustbezoekers per dag
En dat is hoog tijd, volgens Wijnand. ‘In 2030 verwachten we een toename van 10 miljoen toeristen. Dat aantal komt bovenop de 49 miljoen bezoekers per jaar die Nederland nu al verwelkomt. Op mooie zomerdagen ontvangen we rond de 500.000 kustbezoekers per dag: een flinke extra milieudruk op het kustgebied. Samen met onze partners hebben we dit onderwerp nu op de agenda gezet, zodat we hierop kunnen acteren.’
Bewustwording en regelgeving
Tegelijkertijd is een agenda of bijeenkomst geen doel op zich, benadrukt Sven: ‘Het draait om de resultaten.’ En die bereik je het best door middel van educatie, volgens Wijnand. ‘Nelson Mandela zei het al: “Onderwijs is het krachtigste wapen om de wereld te veranderen.” Ik ben ervan overtuigd dat bewustwording werkt om zwerfafval bij de bron aan te pakken.’
Sven voegt toe: ‘Regelgeving helpt ook. Door strengere regels voor transporttankers is het aantal olieverontreinigingen op zee drastisch gedaald. En waar afval dumpen op zee tot eind jaren 80 nog mocht en heel gewoon was, is dat nu illegaal. Structurele maatregelen maken écht verschil.’