Kees van der Laan
VNG
Beleidsvoorbereider, sparringpartner, belangenbehartiger, kennisbank. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is het allemaal. Beleidsadviseur Kees van der Laan houdt zich binnen het team Gezonde Leefomgeving bezig met het thema afval, waar ook zwerfafval onder valt. ‘Ik houd een overzicht bij van actuele ontwikkelingen en wet- en regelgeving op dit gebied. Die informatie deel ik met collega’s bij gemeenten. Want ik heb geleerd: als je geen kennis hebt, kun je geen regels schrijven.’
Waarom zijn die regels zo belangrijk? ‘Omdat voorkomen belangrijker is dan genezen’, zegt Van der Laan beslist. ‘In het verleden hebben we te veel op elkaar gewacht bij de aanpak van zwerfafval. Er waren te weinig prikkels om actief aan de slag te gaan. Dat is veranderd. Er komen steeds meer regels die gericht zijn op “de voorkant”: het voorkomen van zwerfafval.’
De VNG heeft daarin een belangrijke rol. ‘Zwerfafvalbestrijding moet passen bij de lokale leefomgeving. Niet elke aanpak werkt op elke plek. Dat is de uitdaging én de lol. We helpen gemeenten om dit goed in te richten.’
Structurele oplossing
Van der Laan onderhoudt niet alleen contact met gemeenten, maar voert ook gesprekken met stakeholders, zoals het Afvalfonds Verpakkingen/Nedvang en diverse individuele bedrijven. ‘Met Afvalfonds Verpakkingen/Nedvang overleggen we bijvoorbeeld over een vergoeding voor verpakkingen in openbare prullenbakken. Gemeenten maken kosten voor het aanschaffen, beheren en legen van prullenbakken én voor de verwerking van verpakkingsafval. Wat is daarvoor een passende vergoeding? Daarover onderhandelen we, want dit proces willen we structureel goed inrichten.’ In zo’n onderhandelingsproces trekt de VNG samen op met de NVRD. Zo worden beleidskracht en uitvoeringspraktijk goed aan elkaar gekoppeld.
Samen verantwoordelijk
Er zijn ook regelmatig gesprekken met bedrijven en belangengroepen over zwerfafval. ‘Ik zit daar niet geharnast in, ik heb respect voor ieders rol. Uiteindelijk moeten we het samen doen: overheid én bedrijfsleven. Ik stel me daarbij heel servicegericht op. Een leefbare samenleving is het uiteindelijke doel; het bestrijden van zwerfafval is daarvan een uitdrukkelijk onderdeel. Daar zijn we met elkaar verantwoordelijk voor.’
‘Van het afval af’
We moeten zuinig zijn op onze grondstoffen, vindt Van der Laan, want grondstoffen zijn schaars. ‘Als we als maatschappij volledig circulair willen worden, moeten we van het afval af. Slim omgaan met onze verpakkingen draagt daaraan bij. Maar het ontwerp van verpakkingen is minstens zo belangrijk. Uiteindelijk moeten we toe naar een circulaire economie. Dat is makkelijk gezegd, maar een flinke uitdaging. In deze rol kan ik daar actief aan bijdragen.’
Landelijke werkgroep Zwerfafval
Trots is Van der Laan op de Landelijke werkgroep Zwerfafval. In 2021 richtte hij die op samen met Bas Peeters (NVRD) en Jaap Dinkelman, destijds werkzaam bij de gemeente Den Haag. Het doel: landelijke kennisuitwisseling over zwerfafval. ‘We delen onze expertise en bespreken welke problemen er spelen. Daarnaast zijn we een platform voor experimenten: wat werkt wel en wat juist niet? De groep is er voor alle gemeenten, van klein tot groot en van Venlo tot Groningen. Die brede spreiding is nuttig. In het verleden praatten we vooral met de grote steden. Daar is meer ambtelijke inzet voorhanden dan bij kleinere gemeenten. Door de werkgroep weten we nu een veel bredere groep ambtenaren te bereiken. Ik benader de leden ook regelmatig een-op-een met de vraag om vanuit hun eigen praktijk mee te praten over onderwerpen. Dat betekent dat ik niet altijd zelf hoef aan te schuiven bij een inhoudelijk overleg. Uiteindelijk gaat het om onze achterban. Wat heeft díe nodig?’