Elisah Pals
Initiatiefnemer Zero Waste Nederland
Roofbouw
Ik ben opgegroeid als een echt buitenkind. Als kind ging ik met mijn opa’s mee naar het bos om kastanjes en beukennootjes te rapen. Mijn opa’s hadden ook allebei een grote moestuin en van hen heb ik geleerd om goed voor de natuur te zorgen. Als je immers je moestuin of het bos leeghaalt en dus roofbouw pleegt, kun je daarna niet meer oogsten en blijft er voor mensen en dieren niets over. Zo werkt het op grote schaal ook.
Aanpak bij de bron
Heel veel campagnes over zwerfafval zijn gericht op het creëren van bewustwording: laat niks slingeren, ruim netjes de troep op, ook als het niet van jou is. Natuurlijk erger ik me ook aan afval in de natuur en raap ik het op, wanneer ik het tegenkom. Maar het is dweilen met de kraan open, want veel zwerfafval is niet achteloos op straat gegooid. Soms waait het uit containers of pikken vogels het eruit. Het probleem is dat we afval produceren en niet nadenken over wat er daarna mee gebeurt. Waar de consument tegenwoordig toe wordt aangezet, is het steeds opnieuw blijven kopen van nieuwe spullen vanuit de gedachte dat het produceren ervan oké is, zolang we maar netjes recyclen. Dat is naar mij mening een grote denkfout van deze tijd. We moeten naar minder produceren, naar minder kopen en naar minder weggooien. Mijn kijk op zwerfafval is: alles wat geen afval wordt, gaat ook niet zwerven.
Afvalbakdetective
Als recyclen niet genoeg is, waar begin je dan? Als vervolg op mijn doelstelling uit 2015 om minder verpakte producten te eten, was het in 2016 mijn doelstelling om zo min mogelijk afval te produceren en de afvalbak zo leeg mogelijk te houden. Dat werd een spel en als een soort Sherlock Holmes van m’n afvalbak bracht ik mijn afvalproductie terug tot zo’n 3% tot 5% ten opzichte van mijn eerdere levenswijze. Dat deed ik door elke keer te kijken wat er nog in m’n afvalbak zat, bijvoorbeeld shampooflessen en daar dan verpakkingsvrije alternatieven voor te bedenken. Ik werkte van de grote volumes naar steeds kleiner. Ik verzamelde tips, ervaringen en recepten waarmee je verzorgingsproducten maakt en deelde die met geïnteresseerden. Mensen die geïnspireerd zijn door een zero waste-leven beginnen vaak bij de details, bijvoorbeeld bij het verminderen van medicijnverpakkingen. Dan lopen ze vast, want daar zijn nog geen goede alternatieven voor. Mijn advies is altijd om met gemakkelijke grote stappen te beginnen die direct veel winst geven, dus veel volume. Dan heb je meteen eer van je inspanning en dat voelt goed. Er is heel veel laag hangend fruit.
Opschalen
In het voorjaar van 2018, nadat ze op vakantie een bezoek had gebracht aan een strand dat bezaaid lag met afval, besloot Elisah Pals de Facebookgroep Zero Waste Nederland op te richten. Wat begon als een plek om medestanders te vinden en ervaringen uit te wisselen, werd al gauw een levendige community en een serieuze burgerbeweging met zestigduizend leden. Er is een landelijke Facebook-groep met zeventienduizend leden, er zijn 71 lokale communities, 55 vrijwilligers en een hoop kartrekkers die Elisah Pals en haar team ondersteunen. Ik ben psycholoog en zet in op een zero waste-leven voor iedereen bereikbaar te maken. De communities werken daarin heel goed, want mensen zijn sociale wezens die op zoek zijn naar anderen waarin ze zich herkennen. Hoe meer mensen meedoen aan een zero waste-leven, hoe sneller het voor anderen ook geaccepteerd is om mee te doen. Bij de bakker wil je niet die vreemde eend zijn die met een eigen broodzak brood komt kopen. Maar als veel meer mensen het doen, is het normaal. Zo’n broodzak kost maar 1 euro, dus het gaat vaak niet om bewustwording of extra kosten, maar om acceptatie van afwijkend gedrag. Wil je weten waar je nou terecht kan met herbruikbare zakken, bakjes en bekers? Met de raamsticker zie je dat zo! Inmiddels zijn er al ruim 7000 plakplekken die aangeven dat je je eigen verpakking mee mag nemen.
Dat sociale aspect van gedragsverandering wordt vaak over het hoofd gezien, maar is essentieel
Invloed en samenwerken
Ik verspreid de boodschap van Zero Waste Nederland vooral door veel samen te werken met media, bijvoorbeeld door radio-interviews te geven of door mee te werken aan podcasts. Samenwerken doe ik ook met bedrijven, want als consumenten hebben wij de kracht te bepalen waar we ons geld aan uitgeven. Dat is voor bedrijven zeer interessant. Laatst had ik een bericht op LinkedIn geplaatst en dat werd 175.000 keer bekeken! En ik heb bijvoorbeeld een bijdrage geleverd aan het nieuwe boek van de CEO van Albert Heijn dat gaat over hoe onze supermarkten er in de toekomst uitzien. Zulke invloed en impact hebben is natuurlijk erg gaaf. Maar Zero Waste Nederland is in de eerste plaats een plek om gelijkgestemden te vinden. Soms krijg ik een berichtje van mensen die ik niet ken, waarin ze zeggen dat ik ze op weg heb geholpen met een zero waste-leven. Daar word ik altijd ontzettend blij van!
De toekomst
Met ieder stapje richting de hergebruikeconomie, via de recyclingeconomie, ben ik tevreden. Het langetermijndoel is een wereld waarin afval niet bestaat. Dat vereist een lange adem, maar gelukkig ben ik positief ingesteld. De wereld van zero waste-producten ontwikkelt zich verbazingwekkend snel. Mijn oproep aan hen die willen helpen is: denk in de keten een paar stapjes terug en begin bij de bron: de productie van spullen. Koop minder wegwerpproducten: van wegwerpverpakkingen, tot fast fashion en elektronica. Voorkom zwerfafval door geen nieuwe spullen te produceren die afval worden. En zet steeds stappen, door als een afvaldetective alternatieven voor verpakkingen te zoeken. Je zult zien dat het leuk, leerzaam en geldbesparend is. En kom je er niet uit? De communities helpen je graag!
In de week van 1 november tot 8 november 2021 (de Nationale Klimaatweek) was Elisah Pals klimaatburgemeester van Breda. Elisah is een van honderd duurzame voorvechters die is opgenomen in de Trouw Duurzame Top 100.
