Arnout Schaap
Recycle Valley
“Laat leerlingen de gevolgen van zwerfafval zien, en hou het daarbij dicht bij huis.” Dat is het concept van Recycle Valleys schoolprogramma’s. Directeur Arnout Schaap legt uit: “We hebben het op basisscholen niet over plastic in de oceaan of albatrossen die stikken in aanstekers. Dat is te ver van hun bed, en bovendien gebruiken kinderen geen aanstekers. In plaats daarvan vertellen we in de klas over boterhamzakjes en snoeppapiertjes en de gevolgen voor zwanen in de gracht.”
Schoonmaakhelden
“Na het praten nemen we de kinderen mee naar buiten om op te ruimen rond de school. Ze zien dan hoeveel er eigenlijk ligt in de directe omgeving, en daarmee zien ze ook de urgentie. Terug in de klas bespreken we wat ze hebben gevonden en waarom het zonde is wanneer dat in de natuur belandt. En dat ze eigenlijk helden zijn wanneer ze het opruimen! Ze helpen er tenslotte de dieren en de natuur mee.” Een aanpak die aanslaat, zo blijkt uit het landelijke succes van Recycle Valleys schoolprogramma.
Zoom in op iemands intrinsieke motivatie
Statiegeldblikjes
Anders dan 12 jaar geleden tijdens de oprichting, is zwerfafval tegenwoordig onderdeel van de circulaire economie. Arnout: “Het is nu gewoon een grondstof – wat we trouwens al zagen met ons project Afval is goud waard. Je eigen geld verdienen is een mooi thema om op middelbare scholieren op aan te haken. Bijvoorbeeld het nieuwe statiegeld op blikjes. En hoe zit het met de andere spullen die je hebt, kun je daar nog wat mee? Maar we laten de scholieren ook meedenken. Zo hebben de statiegeldblikjes ook ongewenste bijeffecten: wanneer daklozen in afvalbakken naar blikjes zoeken, belandt er soms juist méér troep op straat. Daar kijken we dan naar met de leerlingen: zijn er manieren om de bakken anders vorm te geven, waardoor dat minder gebeurt?”
Usual suspects
Behalve de schoolbezoeken organiseert Recycle Valley ook events, zoals de ‘canal clean-up’ Van Den Helder tot Maastricht. Daarbij halen deelnemers lopend, varend of suppend afval uit rivieren en kanalen. “De insteek is: níet jouw troep, wél ons probleem, dus laten we het samen opruimen”, vertelt Arnout. “Dat is een flinke uitdaging. We beginnen elk jaar in Den Helder, en eindigen tot nu toe steeds verder in het zuiden van het land.”
De opschoonacties zijn gericht op een bredere doelgroep dan jongeren. “Je hebt vaak de ‘usual suspects’ bij opschoonacties, wat oudere hoogopgeleiden, waar we natuurlijk dolblij mee zijn. Maar door in te zoomen op de intrinsieke motivatie van mensen – niemand wil in een vieze omgeving wonen of leven – kun je meer doelgroepen meekrijgen.” Dat is dan ook Arnouts grootste persoonlijke motivatie. “Jongens en meisjes die je niet meteen verwacht zo ver krijgen om mee te doen; daar word ik het gelukkigst van.”
Heb het over zwanen, niet over een albatros
Succesvolle aanpakken
Gevraagd naar tips voor een succesvolle zwerfafvalaanpak, antwoordt de oud-vuilnisman: “Dat ligt aan de omstandigheden. Een gemeente moet ten eerste de leging van de bakken op orde hebben. Plak er geen sticker op over een boete, maar met een pijl naar de dichtstbijzijnde andere bak. Dat is service voor een burger met een volle vuilniszak in zijn hand. Tegen onderwijsinstellingen zou ik willen zeggen: accepteer dat je er niet helemaal aan ontkomt. Pubers zijn nou eenmaal meer met andere dingen bezig dan met hun omgeving. Maar als je in ieder geval in de openingsweek de standaard zet van hoe opgeruimd je het wilt hebben, heb je daar later in het schooljaar veel plezier van.”