Voor velen van ons is rondslingerend afval een bron van ergernis.
En het is nog gevaarlijk ook; plastic verdwijnt bijvoorbeeld nooit helemaal uit het milieu en komt met hele kleine stukjes in onze voedselketen terecht.
Bovendien vormt zwerfafval een bedreiging voor dieren en hun leefomgeving.
Zwerfafval is een probleem van niemand in het bijzonder en daarom juist van ons allemaal.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt daarom samen met andere overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers aan een schoner Nederland.
Dit gebeurt met wetten en regels, speciale actieprogramma's, educatie en natuurlijk monitoring, want meten is weten.
Wetten en regels.
Er is al een verbod op gratis plastic tasjes. De nieuwe regels voor wegwerpplastic verbieden de verkoop van producten als plastic rietjes en wegwerpbestek.
Bij andere producten waar plastic in zit, moet dat op de verpakking staan. Bij bepaalde producten zoals drinkbekers worden producenten verantwoordelijk voor de kosten van het zwerfafval dat erdoor ontstaat.
En dan zijn er nog de plastic flesjes en blikjes. Ze zorgen voor een flink deel van het zwerfafval. Door statiegeld zal dat veranderen. De verwachting is dat dit voor een derde minder zwerfafval gaat zorgen.
Actieprogramma's.
Met het Beleidsprogramma Microplastics zetten we belangrijke stappen om zwerfafval in de grote rivieren tegen te gaan. Experimenten laten zeventig procent minder afval op rivieroevers zien! Ook testen we vangsystemen en verbeteren we de monitoring.
In een ander programma, vanuit de Europese Kaderrichtlijn Mariene Strategie, werkt Nederland mee aan de bescherming én het herstel van de Europese zeeën en oceanen. Hierbij worden de bronnen van zwerfafval en microplastics in zee aangepakt.
Zo is er met de scheepvaart en visserijsector gewerkt aan betere afvalscheiding en afgifte in havens. Vissers helpen ook mee door opgevist afval aan wal af te geven.
Daarnaast wordt er gewerkt aan alternatieven voor het veel op de stranden te vinden pluis van visnetten en lood aan het vistuig van hengels.
Als ministerie zijn we verantwoordelijk voor de toegankelijkheid en veiligheid van de rijkswegen en -wateren. Rijkswaterstaat is beheerder hiervan.
Zwerfafval is een probleem voor het milieu en kan ook leiden tot gevaarlijke situaties. Daarom worden wegen en wateren schoongemaakt. Met zo min mogelijk hinder voor het verkeer en zonder onveilige situaties te laten ontstaan.
Ook helpt Rijkswaterstaat bij de afvoer en verwerking van door vrijwilligers opgeruimd afval langs rijkswateren.
Educatie en kennisdeling.
Vanuit de resultaten van de verschillende actieprogramma's is lesmateriaal ontwikkeld voor scholen.
Gebiedsbeheerders kunnen bij het kenniscentrum zwerfafval van Rijkswaterstaat terecht voor ondersteuning bij hun aanpak van zwerfafval. Met onderzoek, kennisdocumenten, nieuwsbrieven, workshops en trainingen wordt kennis ontwikkeld en gedeeld.
Dat gebeurt ook op het landelijk platform Schouders Onder Schoon. Hier leren overheden, gebiedsbeheerders, bedrijven en natuur- en milieuorganisaties van elkaars campagnes.
Monitoring en onderzoek.
We willen natuurlijk weten hoe schoon ons land is en óf bepaalde maatregelen werken. Daarom meten we het zwerfafval op land, stranden en in het water.
Niet alleen wordt gekeken wat en hoeveel waar ligt, maar bijvoorbeeld ook naar de maaginhoud van zeevogels.
Deze meetmethoden worden continu verbeterd, net als het onderzoek naar de gevolgen van zwerfafval en microplastics op bijvoorbeeld onze gezondheid.
Op basis daarvan bepalen we de ambities, normen en concrete doelstellingen, en maken we beleid. Zo zetten we stappen naar een écht schoner Nederland.
Samen de schouders eronder voor een zwerfafvalvrij Nederland! Help jij ook mee?
[Pak ook je rol! Kijk op www.schoudersonderschoon.nl. Schouders onder schoon is een initiatief van Rijkswaterstaat en ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.]
