Samen aan de Bak: Hoe Roermond zwerfafval bij de bron aanpakt

Esther Hochstenbach en Ron Potter staan als beheerders Afval & Grondstoffen bij de gemeente aan de lat voor de lokale zwerfafvalproblematiek. Esther: “Door Rijkswaterstaat zijn we benaderd om mee te doen aan een gebiedsgerichte bronaanpak van zwerfafval langs de Maas.”

In afstemming met Rijkswaterstaat stelde de gemeente een plan op. Ron: “Toen kwam de vraag: wie kan ons helpen bij de uitvoering van onze plannen?” De gemeente besloot de handen ineen te slaan met een lokale partij: stichting De Groene Transformator. Deze Roermondse stichting werkt op basis van participatie en inwonersinitiatieven aan duurzaamheid in de volle breedte.

Lokale kennis en contacten

De keuze voor deze stichting blijkt een gouden zet. “Heel fijn: een lokale partij met veel kennis en contacten”, zegt Esther. “Ze zijn echt van Roermond, spreken veel inwoners en ondernemers en werken met een grote groep vrijwilligers. Dat brengt echt nieuwe inzichten die ons helpen bij de zwerfafvalaanpak.”

Ook Janneke Postulart en Peggy Kuipers van De Groene Transformator zijn positief over de samenwerking. Janneke: “We werken vanuit gelijkwaardigheid. Het is niet dat wij uitvoeren en dat de gemeente enkel financiert. Nee, we hebben samen het programma uitgewerkt én voeren het samen uit.” Peggy vult aan: “We voelen dat er vertrouwen is. Er wordt echt iets gedaan met onze input. Dat motiveert enorm.”

Duizenden foto’s analyseren

Een van de meest vernieuwende onderdelen van de aanpak is een uitgebreid zwerfafvalonderzoek in samenwerking met Merijn Tinga (Plastic Soup Surfer) en Dirk Groot (Zwerfinator). Om inzichten te verzamelen, wordt elk stuk zwerfafval vastgelegd.

Peggy loopt hiervoor drie keer per jaar in verschillende routes zo’n 20 kilometer door de gemeente. “Ik fotografeer onderweg elk stuk afval dat ik tegenkom voordat ik het opruim.” Het belang van het onderzoek wordt dan direct duidelijk: “Ik loop gemiddeld 1 kilometer per uur, maar op bepaalde plekken doe ik over slechts 200 meter al een uur. Ik kom per route op wel zo’n duizend foto’s.”

Die duizenden foto’s worden vervolgens geanalyseerd met een AI-systeem. “Dat scheelt enorm veel tijd”, zegt Peggy. “En het levert data op waarmee je écht in gesprek kunt met ondernemers.” Ron zag meteen de meerwaarde: “Op één locatie vonden we meer dan honderd tie-wraps. We wisten dat dit afkomstig moest zijn van een evenement dat daar had plaatsgevonden. Dan kun je heel gericht in gesprek met de organisator, op basis van onderbouwde data.”

Het onderzoek biedt ook handvatten om met winkels en horeca in gesprek te gaan. Esther: “We zagen veel servetjes van een bekende ijsverkoper. Dan kun je vervolgens met die ondernemer in overleg: hoe kan dit worden opgelost?”

Een netwerk opbouwen

De bronaanpak draait niet alleen om data, maar vooral om mensen verbinden. Ron: “Binnenkort starten we met een gezamenlijke campagne: Samen aan de Bak tegen Zwerfafval. We hebben alle partijen rond de Maasplassen uitgenodigd voor een bijeenkomst: campingeigenaren, horecaondernemers, gebiedsbeheerders en de roei- en hengelsportvereniging.”

Het doel? “Van elkaar leren: hoe kunnen we onze krachten bundelen in de aanpak van zwerfafval? En hoe kunnen we gezamenlijk de campagne uitdragen?”, vertelt Esther. “Doordat we ons nu samen voorbereiden op het volgende hoogseizoen, kunnen we gerichter maatregelen nemen én zorgen dat iedereen zich eigenaar voelt.”

Bedankavond voor vrijwillige rapers

In Roermond helpen veel inwoners vrijwillig mee met het schoonhouden van hun buurt en het gebied rondom de Maas. Het onderzoek bevestigt dat vrijwilligers een groot verschil maken. “Waar rapers actief zijn, is het echt schoner”, vertelt Janneke.

Peggy: “We organiseren samen met de gemeente nu al twee jaar op rij een bedankavond voor deze vrijwilligers. Dat hun gezamenlijke inzet duidelijk zichtbaar is in het onderzoek, wordt een mooie boodschap om tijdens de volgende bedankavond te kunnen mededelen.”

Aanpak geeft energie

Het succes van de aanpak? Janneke verwoordt het mooi: “Niet ellenlang blijven vergaderen, maar samen naar buiten. In gesprek met mensen in het gebied: wat heb je nodig? Wat werkt hier?” Esther: “Wij zijn als gemeente heel blij mee met deze vorm.

Samen met de Groene Transformator maken we van aanpak een gezamenlijk project, samen met lokale partners. Dat geeft ontzettend veel energie.”