Netwerkbijeenkomst Zwerfafval: samen werken aan het eind van zwerfafval
Dit najaar werden twee netwerkbijeenkomsten in Zwolle en Breda georganiseerd over zwerfafval. In Zwolle en Breda kwamen medewerkers van gemeenten, provincies, waterschappen en andere betrokken organisaties samen om kennis uit te wisselen en nieuwe tools te ontdekken. Want het eind van zwerfafval… hoe krijgen we dat voor elkaar?
Nieuwe en vertrouwde hulpmiddelen
Naast de netwerkmarkt kwamen ook praktische instrumenten aan bod, zoals de toolboxen en trainingen. Veel aandacht ging uit naar de UPV (uitgebreide producentenverantwoordelijkheid) Zwerfafval. Jaap Dinkelman (ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) legde uit hoe producenten via dit instrument financieel bijdragen aan de opruimkosten die gemeenten, waterschappen en provincies maken. “Publieke kosten vergoeden met privaat geld vraagt om een goede organisatie”, aldus Dinkelman. Gemeenten ontvangen de vergoeding als vrij besteedbare bijdrage, waardoor het risico bestaat dat het niet aan zwerfafval wordt ingezet.
“Het is belangrijk dat beleidsmedewerkers binnen hun gemeente het gesprek voeren over de reservering”, benadrukte Dinkelman. Tijdens de bijeenkomst deelde een aantal gemeenten dat het hen inmiddels wél lukt om de middelen gericht in te zetten. “Met de UPV-gelden hebben we eindelijk een financieel instrument in handen”, zei een beleidsmedewerker uit Leeuwarden. “Het vraagt wel om slim organiseren, zodat het geld ook echt aan zwerfafval wordt besteed.”
ZwerfafvalWijzer: kennis bundelen
Een veelbelovende nieuwe tool is de ZwerfafvalWijzer. Gemeenten en andere gebiedsbeheerders voeren hier hun maatregelen in, zodat zichtbaar wordt wat er landelijk gebeurt en welke aanpak werkt. Guido van den Ende (Rijkswaterstaat): “Het helpt enorm om te weten wat een vergelijkbare gemeente aan de andere kant van het land doet. Zo hoeven we niet telkens het wiel opnieuw uit te vinden.”
Voor gemeenten als Westerkwartier biedt dat veel waarde. Astrid Hoevenagel en Jennifer Borghols van deze gemeente: “We hebben inmiddels bijna 150 geregistreerde vrijwilligers en werken actief samen met de scholen in de gemeente, ook dankzij een enthousiaste wethouder. Maar operationeel blijft het soms lastig. Daarom is het zo waardevol om kennis en ervaringen van anderen te kunnen ophalen.”
De Omgevingswet en zwerfafval
Een ander gespreksonderwerp was de Omgevingswet. Wim Tijssen, expert Omgevingswet, daagde deelnemers uit om voorbij de juridische kaders te kijken. “Zwerfafval kan ook een plek krijgen in programma’s of omgevingsvisies. Daarmee maak je het onderdeel van de beleidscyclus, niet alleen een resttaak.” Die koppeling sprak veel aanwezigen aan. Maartje Damen (gemeente Almere): “Ik vond het prikkelend om de link te leggen tussen omgevingsvisie en programmering. Dat geeft zwerfafval echt een plek in ons beleid.”
Zwerfafval in geluid
Journalist Maarten Dallinga presenteerde zijn nieuwe podcast Nationaal Zwerfgoed. Daarin onderzoekt hij hoe erg zwerfafval is voor mens, dier en milieu en wat er nodig is voor een Nederland zónder zwerfafval. De soundtrack werd gemaakt met lege blikjes en flessen: “Ik wilde graag een podcast maken over zwerfafval. Omdat ik het interessant vind, maar ook omdat er zit zoveel geluid zit in zwerfafval”, aldus Dallinga. Een creatieve podcast, om zowel professionals als burgers te inspireren.
Leren van elkaar
De bijeenkomst liet zien dat er al veel gebeurt, maar ook dat samenwerking en uitwisseling cruciaal blijven. Of zoals een deelnemer van waterschap Rijnland het samenvat: “Voor mij zit de uitdaging in de vertaling naar onze organisatie. Het is inspirerend om te horen hoe anderen dat aanpakken.”
Meer weten? Bekijk de toolboxen en instrumenten via schoudersonderschoon.nl/zwerfafval.
