Stimuleren, faciliteren en motiveren als basis voor enthousiaste vrijwilligers

‘We streven in elke gemeente naar zo’n 10 tot 15% schoonvrijwilligers.’ Met die uitspraak trapt gespreksleider Addie Weenk (ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) de discussie af. ‘Gemiddeld is dat percentage nu nog zo’n 3%. Er is dus zeker ruimte voor groei.’

Gemeenten hebben het aantal schoonvrijwilligers goed in beeld. 80% geeft aan de vrijwilligers te registreren. Bijkomend voordeel: zo kun je hen goed op de hoogte houden met een nieuwsbrief. En hen binden, motiveren en waarderen met bijvoorbeeld een bedankje.

Individueel of groepen?

De meeste zwerfafvalrapers gaan individueel aan de slag. Ongeveer een kwart is georganiseerd in groepen. Zoals de vrijwilligers van Wijk voor Wijk, een sociale onderneming in Dordrecht. 5 dagen per week houden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt én vrijwilligers de wijk Crabbehof schoon. Door zwerfafval op te ruimen, openbare afvalbakken te legen en drijfvuil uit de sloten te halen.

‘Stimuleer eigen initiatieven’

Kunnen en willen schoonvrijwilligers ook een rol spelen bij andere activiteiten rondom zwerfafval? Jazeker, zegt een meerderheid van de deelnemers. Vooral het meten, melden en signaleren van zwerfafval is hen op het lijf geschreven, geven zij aan. Ook het werven van andere vrijwilligers past goed bij hen, net als medewerking aan enquêtes, onderzoek en andere communicatie-acties.

‘Vrijwillige zwerfafvalrapers kunnen meedenken over goede brieven over bijplaatsingen, die we vanuit de gemeente versturen. Om deze vervolgens huis aan huis langs te brengen, zodat zij met bewoners in gesprek komen’, wordt als voorbeeld genoemd. Of: ‘Laat vrijwilligers nieuwe afvalcontainers testen.’ De meest genoemde suggestie? ‘Zet vrijwilligers in als ambassadeur die het goede voorbeeld geeft.’

Maar pas op, geven diverse vakgenoten aan, overvraag vrijwilligers niet. Veel vrijwilligers zijn al heel druk. Wat wel werkt: eigen initiatieven van schoonvrijwilligers actief stimuleren, ondersteunen en faciliteren.

Verbonden en betrokken

Een ander aandachtspunt: zorg voor voldoende capaciteit om vrijwilligers goed te faciliteren.

Onderhoud contact en luister goed, zodat je als gemeente verbonden en betrokken blijft bij de schoonvrijwilligers. Daar hoort ook bij dat je hen actief informeert: wat doet de gemeente allemaal op het vlak van zwerfafval, en wat zijn de resultaten daarvan? Zo draag je als gemeente bij aan de motivatie van zwerfafvalrapers – ook op de lange termijn.