Uitgezocht: waarom rapen mensen zwerfafval?

1. Waarom rapen mensen zwerfafval van anderen op?

‘Dat verschilt van persoon tot persoon. Vaak zijn de rapers al bezig met duurzaamheid. Het is voor hen vanzelfsprekend om hun ecologische voetafdruk te verminderen. Ze proberen minder te vliegen, scheiden hun afval en pakken waar mogelijk de fiets.’

‘Er zijn ook mensen die het doen voor de gezelligheid. Voor hen is het sociale activiteit. Anderen gaan juist alleen op pad en zien het als een moment voor zichzelf. Of ze hopen dat iemand onderweg een gesprekje aanknoopt zodat ze anderen kunnen inspireren.’

‘En dan zijn er nog de mensen die vooral lekker buiten willen zijn en willen bewegen. Door corona is die groep best groot: mensen die moesten thuiswerken en in hun pauze een rondje door de buurt zijn gaan lopen. Ze zagen dat het park om de hoek best vies was en zijn daar zelf wat aan gaan doen.’

2. Wat vinden mensen van de activiteit zelf?

‘De mensen die ik sprak willen echt iets vinden. Afval rapen is voor hen een beloning. Ze vinden het een leuke activiteit: het is nuttig om te wandelen en het voelt goed om na afloop een berg afval te hebben verzameld.’

3. Welk gesprek blijft je het meest bij?

‘Voor mijn allereerste interview liep ik met een mevrouw door een heel vieze wijk. Ik werd er moedeloos van: vandaag raap je het op, morgen ligt het er weer. Maar zij maakte vastberaden drie keer per week een ronde door de buurt. Een heel andere mindset!’

4. Hoe kun je meer mensen motiveren om zwerfafval te (gaan) rapen?

‘Een groepschat, bijvoorbeeld via Whatsapp, zorgt voor sociale cohesie. In Apeldoorn is er een appgroep waarin heel actief nieuwtjes over afvalregels en duurzaamheid worden gedeeld. In andere groepen worden één keer per maand opruimdata gepost. En in veel Utrechtse wijken zijn er appgroepen die gebruikt worden om iemand te vinden om samen mee op te gaan ruimen. Zo ontstaat een echt groepsgevoel.’

5. Raap je nu zelf ook regelmatig afval?

‘Sinds mijn onderzoek zie ik overal zwerfafval liggen. Dus als ik naar het bos of strand ga, raap ik altijd wel wat afval op. Én ik zorg dat ik mijn afval er niet achterlaat!’

Hoffstädt voert haar onderzoek uit in samenwerking met Anke Hazeleger van Sportief in het Groen. Sportief in het Groen organiseert diverse projecten op het snijvlak van zwerfafval, duurzaamheid en sport.

Het zwerfafvalonderzoek is onderdeel van een breder onderzoek naar ecological citizenship: een vorm van burgerschap waarbij mensen proberen hun ecologische voetafdruk te verlagen. Hoffstädt rondt haar onderzoek deze zomer (2022) af.